Hoelang blijven tegoeden geblokkeerd bij een overlijden?

29 augustus 2016

Een overlijden van een naaste is heel ingrijpend in een mensenleven, maar daar komen nog heel wat beslommeringen met hindernissen bij. Onder meer de overdracht van de banktegoeden naar de erfgenamen is niet altijd een vlakke rit.

Banken helpen bij opsporen rekeningen

Wie geconfronteerd wordt met een overlijden, dient eerst de dokter te verwittigen. Die stelt de dood officieel vast. Vervolgens wordt die vaststelling - vaak via de begrafenisondernemer - overgemaakt aan de burgerlijke stand van het gemeentebestuur, die ze officieel registreert.

Tevens moeten de erfgenamen de bank van de overledene op de hoogte brengen. Van zodra ze hiervan in kennis is gesteld is die vervolgens verplicht om al diens rekeningen te blokkeren, alsook de rekeningen van diens partner. Dat laatste is nodig omdat de bank het huwelijksvermogenstelsel van de betrokkenen niet kent. Hetzelfde geldt voor een eventuele kluis. Ook alle volmachten, bestendige opdrachten en domiciliëringen vervallen.

Weet u niet bij welke banken de erflater gelden heeft staan, dan kunt u terecht bij de bankenorganisatie Febelfin. Die bevraagt haar leden of de erflater bij hen rekeningen had. Voor tegoeden in het buitenland werkt dit niet. Voor levensverzekeringen evenmin.

Eerst attest of akte van erfopvolging aanvragen

De tegoeden zullen pas worden vrijgegeven indien aan de bank een attest of een akte van erfopvolging wordt bezorgd. Daarin staat hoe de verdeling van de erfenis geregeld moet worden.

Het attest van erfopvolging kan worden aangevraagd bij de ontvanger van de Registratie indien er geen huwelijkscontract of een testament is en er geen zogenaamd onbekwame erfgenamen zoals minderjarigen of onbekwaamverklaarden zijn. In de andere gevallen moeten de erfgenamen bij een notaris terecht voor een akte van erfopvolging. De procedure via het Registratiekantoor is gratis, die bij de notaris is betalend.

Noch de notaris, noch de ontvanger van het Registratiekantoor kunnen het attest of de akte niet meteen afleveren. Zij dienen eerst na te gaan of de overledene of diens erfgenamen nog sociale of fiscale schulden hebben openstaan. Is dit het geval, dan moeten deze bedragen eerst van de erfenis worden afgehouden. De fiscus heeft wettelijk twaalf werkdagen om de notaris of de ontvanger daarvan op de hoogte te brengen. Dat de aflevering van het attest of de akte dus enkele weken op zich laat wachten, is niet abnormaal.

Bank kan een voorschot geven

Dat alles betekent niet dat de erfgenamen meteen op droog zaad worden gezet. Sinds 31 augustus 2009 mag de bank de overlevende huwelijkspartner of wettelijk samenwonende geld ter beschikking stellen voor de betaling van de laatste medische kosten, de kosten van de laatste verblijfplaats (verzekering, huur, gas,...) en de kosten van de begrafenis.

Op het bedrag zit echter een dubbele sleutel. Het mag niet hoger zijn dan 5.000 euro. En het mag maximaal de helft van de tegoeden zijn. De beperking geldt bovendien per overledene. Dus niet per bank. De overblijvende partner van iemand met rekeningen die over diverse banken zijn gespreid kan bijgevolg niet overal 5.000 euro opeisen. Doet hij of zij dat toch, dan verliest men de mogelijkheid om de erfenis op voorwaarde van boedelbeschrijving te aanvaarden of te verwerpen.

De bank zal de tegoeden overigens niet alleen blokkeren in afwachting van hun vrijgave, de financiële instelling is ook verplicht om de bedragen op de rekening van de overledene en diens partner door te spelen aan de Administratie van de Registratie. Die krijgt het daardoor makkelijker om de aangifte voor de successierechten te controleren. Die lijst geeft de situatie op 0 uur op de dag van overlijden. Snel nog geld afhalen om een en ander te regelen, is dus uit den boze. Bovenop het bedrag op de rekening komt overigens nog de verworven rente tot dat moment.

Voorts dient de bank de Registratie ook te verwittigen van het openmaken van een kluis in het bijzijn van de erfgenamen. Dit moet een vertegenwoordiger van de overheid ertoe in staat stellen daarbij aanwezig te zijn en mee de waarde van de inhoud vast te stellen.

Financiële instelling rekent kosten aan voor overlijdensdossier

De aangifte in de successierechten moet door de erfgenamen overigens worden gedaan binnen de vier maanden na het overlijden. Bij een overlijden in een andere Europees land stijgt dat tot vijf maanden. Bij een overlijden buiten Europa tot zes maanden.

Voor het werk dat de bank heeft bij een overlijden rekent ze kosten aan. Die kunnen overigens aanzienlijk zijn. Hoeveel banken precies aanrekenen voor de opmaak van een overlijdensdossier, kunt u vinden op de website van Spaargids.be.