Krijgt u meer rente op uw spaargeld en wordt lenen duurder?

9 september 2022

Johan Van Geyte

De Europese Centrale Bank trekt haar rentevoeten met 0,75% op. Welke gevolgen heeft dat? Krijgt u nu meer rente op uw spaargeld en wordt lenen duurder? We maken u wegwijs in het woud van de rentevoeten.

De Europese Centrale Bank (ECB) is bevoegd voor het monetaire beleid in de eurozone. Dat betekent dat ze de rentevoeten kan vastleggen. Door haar rente te verlagen, maakt ze het goedkoper om te lenen. Op die manier kan de ze economie aanzwengelen en kan ze de prijzen voor goederen en diensten (licht) laten stijgen. Haar doel: tot gemiddelde prijsstijgingen van 2% per jaar komen. Als ze haar rente daarentegen optrekt, wordt krediet dan weer duurder Zo kan ze de vraag naar goederen en diensten afremmen zodat de economie minder hard draait en de prijzen voor goederen en diensten binnen de perken blijven. Momenteel is vooral dit laatste de doelstelling van de ECB.

Het comité van de ECB dat over de rente beslist, komt elke zes weken samen. Het bepaalt telkens drie verschillende rentevoeten: de depositorente, de marginale beleningsrente en de basisherfinancieringsrente.

De depositorente

Als commerciële banken zoals BNP Paribas Fortis, KBC, ING en Belfius bij hun klanten meer gelden inzamelen via zicht-, spaar- en termijnrekeningen dan ze nadien uitlenen aan andere klanten, dan kunnen ze het overschot deponeren bij de ECB. Hierop ontvangen ze een depositorente.

De banken kunnen dag per dag bekijken hoeveel geld ze bij de centrale bank parkeren. Schommelingen tijdens de dag zelf tellen niet mee. Ze krijgen pas rente als hun geld bij de centrale bank eens overnacht. De depositorente geldt dus voor leningen op 1 nacht.

De voorbije jaren was de depositorente negatief. Met andere woorden: de commerciële banken moesten betalen om hun gelden bij de centrale bank te zetten. Ze hadden er bijgevolg alle belang bij om zoveel mogelijk ingezameld spaargeld om te zetten in leningen aan andere klanten. Dat was ook de bedoeling. Op die manier werd de economie gestimuleerd.

Sinds deze zomer veranderde de ECB het geweer van schouder. De slinger was immers doorgeslagen. De prijzen van goederen en diensten waren plots veel te veel gestegen. Om die weer af te remmen, moest de rente omhoog. In juli werd ze van – 0,50% op 0% gebracht. Op 14 september gaat ze naar 0,75%.

De marginale beleningsrente

De marginale beleningsrente is het spiegelbeeld van de depositorente. Het is de rente die de commerciële banken moeten betalen voor het geld dat ze voor één nacht opnemen bij de ECB, bijvoorbeeld omdat ze meer leningen hebben toegestaan dan ze spaargeld hebben aangetrokken.

Als garantie voor de terugbetaling van de rente moet de betrokken bank waardepapieren in onderpand geven.

De marginale beleningsrente ligt altijd boven de basisherfinancieringsrente (zie hieronder). Sinds 27 juli bedraagt ze 0,75%. Straks wordt ze 1,50%.

De basisherfinancieringsrente

Dit is het tarief dat de commerciële banken moeten betalen als ze voor één week geld lenen bij de ECB.

Sinds eind juli bedraagt ze 0,50%. Op 14 september wordt ze 1,25%.

De ECB bepaalt alleen rentevoeten voor geldplaatsingen en leningen op zeer korte termijn, namelijk één nacht of één week. Ze probeert daarmee niettemin ook de rentevoeten voor leningen en geldplaatsingen op langere termijn te beïnvloeden. Die komen echter tot stand door vraag en aanbod van geld tussen financiële instellingen en investeerders onderling. En die houden vooral rekening met de inflatievooruitzichten op langere termijn. Stijgen die als gevolg van een aantrekkende economie, dan zullen de tarieven stijgen. Is er een verzwakking van de economie, dan kan er een daling optreden.

Dit is ook de reden waarom de rente voor geldplaatsingen/leningen op langere termijn al veel eerder begonnen te stijgen dan de tarieven van de Europese Centrale Bank.

In normale tijden liggen de rentevoeten voor leningen/geldplaatsingen met een lange looptijd – wat voor de ene een lening is, is voor de andere een geldplaatsing – hoger dan voor leningen/geldplaatsingen met een korte looptijd. Als iemand voor langere tijd geld kan lenen, krijgt hij immers financiële zekerheid voor een langere periode, terwijl de kredietgever al die tijd niet kan profiteren van een hogere rente mocht het rentepeil plots stijgen. Bovendien is aan een lening met een langere looptijd ook een groter risico verbonden. De kans dat er over een langere periode iets voorvalt waardoor de kredietnemer zijn verbintenissen niet meer kan nakomen is groter dan voor een kortetermijnlening. En dat alles wordt vergoed via een hoger tarief. Dat u bijgevolg op een woonlening op 25 jaar meer intrest moet betalen dan voor eenzelfde lening op 10 jaar vindt hierin zijn oorsprong.

Dat de rente op lange termijn doorgaans hoger is dan de rente op korte termijn is ook de basis voor het bankwezen. De financiële instellingen zamelen geld in bij spaarders op zicht- en spaarrekeningen (korte termijn, beperkte rente) en lenen dat uit aan mensen en bedrijven voor woon- en investeringsleningen (langere termijn, hogere rente). Dat heet de transformatie. Het verschil in rente is hun rentemarge.

Rente op spaarboekjes

Welke impact heeft de beslissing van de ECB nu voor de consument?

Nu de commerciële banken straks 0,75% krijgen op de gelden die ze bij de ECB parkeren, komt er dus ruimte om de rente op spaarrekeningen op te trekken. Die is bij de meeste banken nu beperkt tot het wettelijke minimum van 0,11%. Daarop moeten ze nog zo’n 0,30% extra rekenen die ze moeten betalen aan de overheid voor een staatsgarantie op gelden op spaarrekeningen, wat hun totale kostprijs op 0,41% brengt voor gelden die een heel jaar op een spaarrekening worden behouden. Dat betekent dat ze straks een marge krijgen. De voorbije weken schrapten banken die voor grote klanten een negatieve rente toepasten die trouwens al.

Tip: Hier vindt u de rente die banken momenteel geven op hun spaarboekjes

Tarief voor woonleningen

Het tarief voor woonleningen wordt minder geraakt door de beslissing van de ECB. Een krediet voor de aankoop of bouw van een woning heeft per definitie een lange looptijd, terwijl de rentevoeten van de ECB voor leningen op (zeer) korte termijn gelden.

Toch is er een indirecte impact. Banken halen het geld dat ze omzetten in woonleningen deels uit tegoeden op zicht- en spaarrekeningen. Daarnaast kunnen ze ook andere financieringsbronnen zoals termijnrekeningen en gelden die ze bij andere banken betrekken gebruiken. Als de kostprijs van het geld dat ze aantrekken stijgt, zullen ze ook het tarief voor hun leningen moeten optrekken.

Als basis voor het tarief voor de woonleningen kijken de banken doorgaans naar het markttarief voor geldplaatsingen/leningen op langere termijn. Als ze hun aangetrokken geld bijvoorbeeld in staatsleningen met een looptijd van tien jaar plaatsen, ontvangen ze bijvoorbeeld 2,20 procent. Algemeen wordt aangenomen dat de overheid steeds kan terugbetalen omdat die altijd de belastingen kan optrekken en het dus voor de banken om een risicoloze belegging gaat. Voor een woonlening met vaste rente op tien jaar of langer, zal dit tarief voor de risicovrije staatslening op tien jaar dus een ondergrens vormen. Voor het toestaan en opvolgen van het krediet heeft de bank immers heel wat kosten. Bovendien moet ze er rekening mee houden dat niet iedereen zijn afbetalingsverplichtingen zal nakomen. Dat risico moet worden gecompenseerd door een hogere rente.

In de praktijk kijkt de bank overigens niet meer zozeer naar het tarief voor de staatsleningen op tien jaar, maar naar het tarief dat banken mekaar onderling aanrekenen voor die looptijd. Hierin zit al een zekere risicopremie.

Tip: Hier vindt u de tarieven die banken recentelijk vroegen voor woonleningen

Autofinancieringen – Verbouwingsleningen

Voor bijvoorbeeld autofinancieringen en verbouwingsleningen geldt eenzelfde dynamiek. Alleen is hier de looptijd korter. Dat het tarief voor dergelijke leningen desalniettemin hoger kan zijn dan op een hypotheeklening heeft dan weer te maken met de waarborg. Bij een hypotheeklening heeft de bank een stevige waarborg, bij een autofinanciering of een verbouwing, die met een gewoon afbetalingskrediet wordt gefinancierd is dat niet het geval.

Tip: Hier vindt u de tarieven voor autofinancieringen
Tip: Hier vindt u het tarief voor verbouwingsleningen