na-isoleren van spouwmuren
- Brugse Leeuw
- Hero Member
- Berichten: 894
- Lid geworden op: 31 jul 2007
- Contacteer:
Re: na-isoleren van spouwmuren
Ik heb mijn spouwmuur juist voor het bouwverlof laten opvullen met eps parels.
Eps is beter dan supafil. (glaswol)
Die wolsoorten zouden met de jaren eerder kunnen doorzakken dan de parels.
De lambda waarde (isolatiewaarde) is van parels en wol gelijkwaardig: 0,034
Dus waarom nog twijfelen?
Ik merk nu al een groot verschil: we zijn nu al over half september en nog steeds geen verwarming moeten aanleggen ondanks die koude natte dagen. Temperatuur in huis nog steeds boven de 20°C.
Ik zou niet meer twijfelen! Want wie weet hoelang kan je nog van die premie van 6 euro/m² genieten?
Regering zoekt alweer 200 miljoen!
Eps is beter dan supafil. (glaswol)
Die wolsoorten zouden met de jaren eerder kunnen doorzakken dan de parels.
De lambda waarde (isolatiewaarde) is van parels en wol gelijkwaardig: 0,034
Dus waarom nog twijfelen?
Ik merk nu al een groot verschil: we zijn nu al over half september en nog steeds geen verwarming moeten aanleggen ondanks die koude natte dagen. Temperatuur in huis nog steeds boven de 20°C.
Ik zou niet meer twijfelen! Want wie weet hoelang kan je nog van die premie van 6 euro/m² genieten?
Regering zoekt alweer 200 miljoen!

Re: na-isoleren van spouwmuren
Jullie gaan dus op gevoel de hele medische wereld in de hoek zetten.
Toch maar eens de brief van die specialisten aan de 2de kamer lezen.
http://altijdwatmonitor.ncrv.nl/w/166/g ... ke-stoffen
Ik heb met glaswol gewerkt is geen argument. De mensen werkten ook met asbest, na decennia ontdekte men asbetose, met vele duizenden doden te laat.
Nu waar schuwen diezelfde artsen voor de isolatie met rotswol en glaswol, en niet allen in het dak.
Uw spouw staat boven open, wees gerust, er zijn de dag nadien nog altijd vezels in de lucht.
Waarom zou je een risico nemen als je een compleet inert materiaal hebt, met de best lambda waarde? Zonder de nadelen van al de andere materialen?
Bekijk dit eens http://users.telenet.be/samenaankoop/B4 ... oleren.pdf
Wij hebben met onze wijkraad al meer dan 500 woningen geïsoleerd mat EPS afgelopen jaren, en geen enkel probleem met vocht, stof, allergie of wat dan ook.
Het enige argument zou de prijs kunnen zijn.
Er zijn landen waar ze koeienstront tegen de muur plakken, dat is ook goedkoop :-)
Toch maar eens de brief van die specialisten aan de 2de kamer lezen.
http://altijdwatmonitor.ncrv.nl/w/166/g ... ke-stoffen
Ik heb met glaswol gewerkt is geen argument. De mensen werkten ook met asbest, na decennia ontdekte men asbetose, met vele duizenden doden te laat.
Nu waar schuwen diezelfde artsen voor de isolatie met rotswol en glaswol, en niet allen in het dak.
Uw spouw staat boven open, wees gerust, er zijn de dag nadien nog altijd vezels in de lucht.
Waarom zou je een risico nemen als je een compleet inert materiaal hebt, met de best lambda waarde? Zonder de nadelen van al de andere materialen?
Bekijk dit eens http://users.telenet.be/samenaankoop/B4 ... oleren.pdf
Wij hebben met onze wijkraad al meer dan 500 woningen geïsoleerd mat EPS afgelopen jaren, en geen enkel probleem met vocht, stof, allergie of wat dan ook.
Het enige argument zou de prijs kunnen zijn.
Er zijn landen waar ze koeienstront tegen de muur plakken, dat is ook goedkoop :-)
Re: na-isoleren van spouwmuren
Isolatiewaarden van beide materialen zijn idd gelijk. Gezien de verlijming, denk ik idd dat eps-parels beter op hun plaats zullen blijven zitten omdat het een harde plaat vormt na uitdroging.Brugse Leeuw schreef:Ik heb mijn spouwmuur juist voor het bouwverlof laten opvullen met eps parels.
Eps is beter dan supafil. (glaswol)
Die wolsoorten zouden met de jaren eerder kunnen doorzakken dan de parels.
De lambda waarde (isolatiewaarde) is van parels en wol gelijkwaardig: 0,034
Dus waarom nog twijfelen?
Ik merk nu al een groot verschil: we zijn nu al over half september en nog steeds geen verwarming moeten aanleggen ondanks die koude natte dagen. Temperatuur in huis nog steeds boven de 20°C.
Ik zou niet meer twijfelen! Want wie weet hoelang kan je nog van die premie van 6 euro/m² genieten?
Regering zoekt alweer 200 miljoen!
Heb wel al gelezen dat de lijm na 10-15jaar zijn kracht zou kunnen verliezen, waardoor het alsnog kan uitzakken. Of dit echter klopt, geen idee.
Ik denk wel dat de plaatsing gewoon veel belangrijkere factor is: glaswol goed geplaatst, dus overal egaal aangedrukt, zal volgens mij toch blijven zitten. In een spouw zit het tenslotte ingesloten tussen beide muren, weinig factoren die invloed hebben. Glaswol kan je ook altijd bijvullen indien nodig na zoveel jaren....
Edit: bijkomde vraag naar aanleiding van artikel op knauf.nl
http://www.knaufinsulation.nl/content/m ... r-isolatie" onclick="window.open(this.href);return false;
Opmerkelijke passage: ". "De terugverdientijd is bijzonder snel, op een muur van 100 vierkante meter kan jaarlijks 250 euro gas en 510 euro stookolie bespaard worden", aldus Van den Bossche. "Investeer je 2.200 euro in spouwmuurisolatie, dan bedraagt die kost na aftrek van 600 euro premie netto 1.600 euro, waardoor de investering voor stookolie na 3,2 jaar en voor gas na 4,7 jaar terugverdiend is”.
Waarom spaar je met mazout het dubbele uit dan bij gas?
Re: na-isoleren van spouwmuren
Dit is niet 'heel' de medische wereld, hébala schreef:Jullie gaan dus op gevoel de hele medische wereld in de hoek zetten.
Elke vorm van fijn stof is ongezond, dat spreekt niemand tegen. De vraag is in hoeverre die spouwmuurisolatie daar iets aan bijdraagt?bala schreef:Ik heb met glaswol gewerkt is geen argument. De mensen werkten ook met asbest, na decennia ontdekte men asbetose, met vele duizenden doden te laat. Nu waar schuwen diezelfde artsen voor de isolatie met rotswol en glaswol, en niet allen in het dak. Uw spouw staat boven open, wees gerust, er zijn de dag nadien nog altijd vezels in de lucht.
Uiteindelijk zit alles 'opgesloten' tussen 2 muren. De spouwen zijn bovenaan misschien wel 'open', maar tegelijk (normaal gezien) doorgaans toch volledig afgesloten van de binnenlucht.
Zelfs de risico's van asbest zijn beperkt. Iemand die heel zijn leven onder asbestplaten heeft gewoond, zal daar doorgaans nauwelijks hinder van ondervinden. Iemand die dagelijks asbestplaten moest doorslijpen daarentegen, loopt een enorm risico.
Verkoop jij EPS parels of zo? Begrijp me niet verkeerd, ik heb niets tegen EPS parels, en ze lijken mij ook een goede oplossing, maar zoals elk product kennen zij wel degelijk ook nadelen. Zo is gebleken dat het perfect vermengen met de juiste dosis lijm heel belangrijk is, en dat dit in de praktijk niet altijd even goed lukt. Er is ook nog geen zekerheid hoe goed die lijm nog zal hechten over pakweg 20 jaar. Ook naar brandveiligheid zijn er minpunten.bala schreef:Waarom zou je een risico nemen als je een compleet inert materiaal hebt, met de best lambda waarde? Zonder de nadelen van al de andere materialen?
Trouwens: misschien komen diezelfde medici volgend jaar met een verontrustende brief over uitwasemingen door EPS? Of de gebruikte lijm?
Dat is heel fijn, maar op zich geen argument tegen glaswol. Ik kan geen 500 referenties voorleggen, maar ik heb ondertussen ook nog niemand gehoord die problemen heeft gekregen met zijn glaswolvlokken....bala schreef:Wij hebben met onze wijkraad al meer dan 500 woningen geïsoleerd mat EPS afgelopen jaren, en geen enkel probleem met vocht, stof, allergie of wat dan ook.
Re: na-isoleren van spouwmuren
Ik heb hierboven al aangegeven, de Vlaamse regering biedt een berekeningsmodule aan, gebruik ze om te simuleren.Floris schreef: Opmerkelijke passage: ". "De terugverdientijd is bijzonder snel, op een muur van 100 vierkante meter kan jaarlijks 250 euro gas en 510 euro stookolie bespaard worden", aldus Van den Bossche. "Investeer je 2.200 euro in spouwmuurisolatie, dan bedraagt die kost na aftrek van 600 euro premie netto 1.600 euro, waardoor de investering voor stookolie na 3,2 jaar en voor gas na 4,7 jaar terugverdiend is”.
Waarom spaar je met mazout het dubbele uit dan bij gas?
Je zal dan zien dan de winst in Kwh/m² wordt uitgedrukt, en gas is goedkoper per Kwh dan mazout. Je ziet dan ook de terugverdienperiode veranderen als de prijs van de mazout veranderd
http://www.energiesparen.be/energiewins ... urisolatie" onclick="window.open(this.href);return false;
Re: na-isoleren van spouwmuren
Dit wordt inderdaad gezegd, maar het is in verschillende studies nog nooit vastgesteld.Brugse Leeuw schreef:Die wolsoorten zouden met de jaren eerder kunnen doorzakken dan de parels.
Men heeft alleen 'verzakkingen' gevonden bij losse (dus niet verlijmde) parels of korrels. In een zeldzaam geval ook bij zeer slecht verlijmde parels.
Ik denk dat dit idee eerder voortkomt omdat men er van uit gaat dat die wol erg samendrukbaar is, en dat al het gewicht van die wol op elkaar drukt. Dit wol wordt echter onder hoge drukt ingeblazen, en zit in die spouw met een behoorlijke densiteit, en wordt als het ware 'opgespannen' tussen de muren. De wol van boven drukt echt niet op de wol beneden.
Re: na-isoleren van spouwmuren
Ik heb toch de indruk dat je het niet gelezen hebt.
Het was hetzelfde met PUR. Terwijl de hele wereld het verboden had, bleef men in België lustig PUR spuiten.
Nu zijn Pluimers en alle ander PUR spuiters overgeschakeld, want iedereen weet ondertussen dat PUR geen goed product is.
Hetzelfde met al die vezels. Ik heb in de mijn gewerkt en weet wat stof is. In Lanaken stond er zelfs een kliniek met alleen longslachtoffers.
Bekijk het filmpje eens als je echt interesse hebt,
Ik ben gepensioneerd mijnwerker en verkoop helemaal niks, maar als men in Nederland van mening is dat glaswol moet verboden worden, dan moeten ze hier ook eens nadenken.
http://altijdwatmonitor.ncrv.nl/p/183/g ... age-19-min
Maar goed , lees onderstaande brief eens en weerleg die eens
http://altijdwatmonitor.ncrv.nl/p/180/g ... eede-kamer
Het was hetzelfde met PUR. Terwijl de hele wereld het verboden had, bleef men in België lustig PUR spuiten.
Nu zijn Pluimers en alle ander PUR spuiters overgeschakeld, want iedereen weet ondertussen dat PUR geen goed product is.
Hetzelfde met al die vezels. Ik heb in de mijn gewerkt en weet wat stof is. In Lanaken stond er zelfs een kliniek met alleen longslachtoffers.
Bekijk het filmpje eens als je echt interesse hebt,
Ik ben gepensioneerd mijnwerker en verkoop helemaal niks, maar als men in Nederland van mening is dat glaswol moet verboden worden, dan moeten ze hier ook eens nadenken.
http://altijdwatmonitor.ncrv.nl/p/183/g ... age-19-min
Maar goed , lees onderstaande brief eens en weerleg die eens
http://altijdwatmonitor.ncrv.nl/p/180/g ... eede-kamer
Re: na-isoleren van spouwmuren
Kenmerk: Professionals maken zich zorgen over een beleidsmaatregel
Bijlage: informatie
minister Mr. dr. L.F. Asscher, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Anna van Hannoverstraat 4
postbus 90801
2509 LV DEN HAAG
cc Commissies tweede kamer:
Binnenlandse Zaken
Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Volksgezondheid, Wetenschap en Sport
Infrastructuur en Milieu
Arnhem, 3 september 2013.
Zeer geachte heer Asscher,
Overheidsbeleid kan gevolgen hebben voor de volksgezondheid en gezondheid van
individuele burgers. Is dit het geval dan dienen deze gezondheidseffecten in de besluitvorming te
worden betrokken. Uitvoering van het Woonakkoord 2013 kan op onderdelen leiden tot effecten op
de gezondheid. Voor zover ons bekend hebben deze gezondheidseffecten geen rol gespeeld in de
besluitvorming. In deze brief wijzen wij u op de mogelijke gezondheidseffecten van isolatie van
bestaande woningen (na-isolatie) en vragen u deze aspecten alsnog een rol te laten spelen in de
uitvoering van het Woonakkoord 2013 al was het maar om onnodige gezondheidseffecten te
voorkomen. Alle mogelijke effecten op de gezondheid overziende is het de vraag of na-isolatie op
grote schaal uiteindelijk een positief effect oplevert voor onze samenleving.
De gezondheidseffecten van na-isolatie zijn afhankelijk van expositie aan isolatiematerialen en ook
van de individuele gevoeligheid van de betrokkenen (werknemer, bewoner). De expositie op haar
beurt is weer afhankelijk van:
- Het gebruikte isolatiemateriaal
- De constructie van bestaande woningen
- De uitvoering van de isolatie werkzaamheden
Hieronder gaan wij nader op deze punten in.
Het gebruikte isolatiemateriaal.
Materialen die bekend staan om hun mogelijke schadelijke effecten op de gezondheid dreigen in het
kader van het Woonakkoord 2013 op grote schaal te gaan worden toegepast: steenwol, glaswol en
polyurethaan schuim. In de internationale literatuur is uitvoerig gepubliceerd over de schadelijke
effecten voor de gezondheid van deze stoffen, of hun componenten (zie bijlage).
Bij glas- en steenwol staan huid- en longafwijkingen op de voorgrond. Inademing van deze vezels
kan leiden tot longfibrose, een chronische niet te genezen aandoening die gepaard gaat met
ademnood. Polyurethaan schuim geeft vooral klachten van bovenste luchtwegen, ogen en huid. Het
kan leiden tot sensibilisatie en astma aanvallen.
De constructie van bestaande woningen.
Veel vloeren en muren van bestaande woningen vertonen kieren, leiding doorgangen en zijn soms
poreus. Hierdoor kan isolatie materiaal de leefruimten binnendringen en gezondheidseffecten
veroorzaken bij de bewoners. Deze factoren moeten eerst in kaart worden gebracht voordat isolatie
wordt uitgevoerd (zie ook paragraaf uitvoering). Ook is het van de constructie van de woning
afhankelijk of en zo ja, welk materiaal voor isolatie kan worden gebruikt.
De uitvoering van de isolatie werkzaamheden.
Voor toepassing van de genoemde materialen bestaan in meer of mindere mate voorschriften om de
schadelijke effecten zoveel mogelijk terug te dringen. De praktijk leert echter dat deze
voorschriften lang niet altijd worden opgevolgd, vaak ook omdat ze niet bekend zijn bij de
gebruikers.
De individuele gevoeligheid voor het schadelijke effect.
Niet ieder mens loopt in dezelfde mate schade aan de gezondheid op bij blootstelling aan deze
stoffen. Leeftijd en genetische factoren kunnen een belangrijke rol spelen. Deze effecten spelen
zowel bij de werknemers die de isolatie uitvoeren, als ook bij de bewoners/gebruikers.
Wanneer u als overheid op grote schaal na-isolatie wilt stimuleren in het kader van het
Woonakkoord 2013 adviseren we u uitvoerders en bewoners een objectieve voorlichting te geven
over de nadelige effecten die een dergelijk stimuleringsprogramma met zich mee kan brengen.
Ondergetekenden zijn bereid om met u in gesprek te gaan ten einde te bezien op welke wijze wij u
in uw besluitvorming en informatievoorziening kunnen ondersteunen.
Professionals maken zich zorgen over een beleidsmaatregel
Wij zijn benieuwd naar uw reactie.
Met vriendelijke groet,
Prof. dr. Aalt Bast, hoofd vakgroep toxicologie Faculty of Health Medicine and Life Sciences (FHML),
Universiteit Maastricht (UM)
Prof dr. Paul Borm, toxicoloog en lector Life Sciences bij Zuyd Hogeschool, Heerlen
Prof. dr. Marjolein Drent, longarts, hoofd ild care team Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede, hoogleraar
ild, vakgroep Toxicologie FHML, UM, Maastricht
Prof. dr. Jan C. Grutters, longarts, centrum interstitiële longziekten (cIL) St Antonius Ziekenhuis,
Nieuwegein, hoogleraar ild UMC Utrecht
Michael Rutgers, M.Sc., algemeen directeur Longfonds
Dr. Atie Verschoor, chemicus, Expertise Centre Environmental Medicine (ECEMed), Topklinisch
Expertise Centrum STZ, ziekenhuis Rijnstate Arnhem.
Dr. Louis Verschoor, internist, Expertise Centre Environmental Medicine (ECEMed), Topklinisch
Expertise Centrum STZ, ziekenhuis Rijnstate Arnhem.
Prof. dr. Sjoerd Sc. Wagenaar, emeritus hoogleraar pathologie
Correspondentieadres:
Dr. Eduard R. Soudijn, secretaris ild care foundation (http://www.ildcare.eu" onclick="window.open(this.href);return false;)
Postbus 18
6720 AA Bennekom
Professionals maken zich zorgen over een beleidsmaatregel
Bijlage
Steen- en glaswol
Steen- en glaswol bestaan uit vezels die bij inademing aanleiding geven tot stapeling in het lichaam,
een onomkeerbaar proces. Deze stoffen eenmaal in de long terecht gekomen, kunnen er nooit meer
uit en fungeren als stoorzender. Chronische longklachten, waaronder astma en longfibrose kunnen
het gevolg zijn. Het laatste ziektebeeld leidt tot ernstige invaliditeit, waarvoor op dit moment geen
adequate medicamenteuze behandeling is. Irritatie van de huid kan optreden bij verblijf in ruimten
waar deze vezels voorkomen en/of het onbeschermd werken met deze materialen.
Literatuurlijst steen- en glaswol
• Brown RC, Bellmann B, Muhle H, Davis JM, Maxim LD. Survey of the biological effects of refractory ceramic
fibres: overload and its possible consequences. Ann Occup Hyg 2005; 49: 295-307.
• Drent M, Bomans PHH, van Suylen RJ, Lamers RJS, Bast A, Wagenaar SjSc, Wouters EFM. Association of manmade
mineral fibre exposure and sarcoidlike granulomasis. Respir Med 2000; 94: 815-20.
• Drent M, Kessels BLJ, Bomans PHH, Wagenaar SjSc, Henderson RF. Sarcoidlike lung granulomatosis induced
by glass fibre exposure. Sarcoidosis Vasc Diffuse Lung Dis 2000;17:86-87.
• Hesterberg TW, Miiller WC, Thevenaz P, Anderson R. Chronic inhalation studies of man-made vitreous
fibres: characterization of fibres in the exposure aerosol and lungs. Ann Occup Hyg 1995; 39: 637-53.
• Johnson NF, Wagner JC. A study by electron microscopy of the effects of chrysotile and man-made mineral
fibres on rat lungs. IARC Sci Publ 1980; 30: 293-303.
• Simonato L, Fletcher AC, Cherrie J, et al. Updating lung cancer mortality among a cohort of man-made
mineral fibre production workers in seven European countries. Cancer Lett 1986; 30:189-200.
• Tulinska J, Jahnova E, Dusinska M, et al. Immunomodulatory effects of mineral fibres in occupationally
exposed workers. Mutat Res 2004 3; 553: 111-24.
• Yamaya M, Nakayama K, Hosoda M, Yana M, Sasak H. A rockwool fibre worker with lung fibrosis. Lancet
2000; 355: 1723-1724.
• Weil H, Hughes JM, Hammad YY, Glindmeyer HW III, Sharon G, Jones RN. Respiratory health in workers
exposed to man-made vitreous fibers. Am Rev Respir Dis 1983; 128: 104–12.
Polyurethaan schuim (PUR)
Bij het isoleren met polyurethaan schuim wordt een mengsel van stoffen isocyanaten (vaak MDI),
polyolen en neurotoxische stoffen als blaasgas in de spouw of tegen het plafond van de kruipruimte
gespoten. Dat het hier toxische stoffen betreft, is al meer dan 35 jaar bekend. MDI heeft een
grenswaarde van 0,05 mg/m3 (NIOSH). Dit betekent dat in een woning met een woonkamer van 5 bij
7 meter en een plafond hoogte van 3 meter (inhoud 105 m3 ) maar 5 mg MDI nodig is om de
grenswaarde te bereiken. Bedenk hierbij dat bij isolatie van spouw of kruipruimte vele kilo’s MDI
worden gebruikt. Vaak zijn de bewoners tijdens de werkzaamheden in huis en niet gewaarschuwd
voor de schadelijke effecten. De gezondheidseffecten betreffen veel orgaan systemen: luchtwegen,
ogen, huid en maagdarmstelsel. Sensibilisatie treedt vooral via de huid op en leidt tot steeds
heftiger reacties bij steeds lagere bloostelling.
Literatuurlijst polyurethaan schuim
• Budnik LT, Preisser AM, Permentier et al. Is specific IgE antibody analysis feasible for the diagnosis of
methylenediphenyl diisocyanate-induced occupational asthma? Int Arch Occup Environ Health 2013; 86:
417-30.
• Diar Bakerly N, Moore VC, Vellore AD et al. Fifteen-year trends in occupational asthma: data from the
Shield surveillance scheme. Occup Med 2008; 58:169-74.
• EPA (Environmental Protection Agency, USA). Exposure protential SPF
epa.gov/dfe/pubs/projects/spf/exposurepotential.html
• Karol MH, Hauth BA, Riley EJ et al. Dermal contact with toluene diisocyanate (TDI) produces respiratory
tract hypersensitivityin guinea pigs. Toxicol Appl Pharmacol 1980; 53:260-70.
• Maestrelli P, Boschetto P, Fabbri LM et al. Mechanisms of occupational asthma. J Allergy Clin Immunol
2009; 123; 531-42.
• NIOSH The National Institute for Occupational Safety and Health. Preventing Asthma and Death from MDI*
Exposure During Spray-on Truck Bed Liner and Related Applications. Website NIOSH
• Pronk A. Isocyanate exposure and respiratory health effects in the spray painting industry. Proefschrift
2007, IRAS, Universiteit Utrecht.
• Tsuang W, Huang TYC. Astma induced by exposure to Spray Polyurethane Foam Insulation in a Residential
Home. JOEM, 2012; 54: 272-273.
• Vanderplas O, Malo JL, Dugas M et al. Hypersensitivity pneumonitis like reaction among workers exposed to
diphenylmethane diisocyanate, (MDI). Am Rev Res Dis 1993: 47: 338–346.
• WHO Concise International Chemical Assessment Document 27. Diphenylmethane diisocyanate (MDI).
Geneva 2000
• Wisnewski AV, Jones M. Pro/con debate: is occupational asthma induced by isocyanates an immunoglobulin
E-mediated disease? Clin Exp Allergy 2010; 40: 152-162.
Bijlage: informatie
minister Mr. dr. L.F. Asscher, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Anna van Hannoverstraat 4
postbus 90801
2509 LV DEN HAAG
cc Commissies tweede kamer:
Binnenlandse Zaken
Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Volksgezondheid, Wetenschap en Sport
Infrastructuur en Milieu
Arnhem, 3 september 2013.
Zeer geachte heer Asscher,
Overheidsbeleid kan gevolgen hebben voor de volksgezondheid en gezondheid van
individuele burgers. Is dit het geval dan dienen deze gezondheidseffecten in de besluitvorming te
worden betrokken. Uitvoering van het Woonakkoord 2013 kan op onderdelen leiden tot effecten op
de gezondheid. Voor zover ons bekend hebben deze gezondheidseffecten geen rol gespeeld in de
besluitvorming. In deze brief wijzen wij u op de mogelijke gezondheidseffecten van isolatie van
bestaande woningen (na-isolatie) en vragen u deze aspecten alsnog een rol te laten spelen in de
uitvoering van het Woonakkoord 2013 al was het maar om onnodige gezondheidseffecten te
voorkomen. Alle mogelijke effecten op de gezondheid overziende is het de vraag of na-isolatie op
grote schaal uiteindelijk een positief effect oplevert voor onze samenleving.
De gezondheidseffecten van na-isolatie zijn afhankelijk van expositie aan isolatiematerialen en ook
van de individuele gevoeligheid van de betrokkenen (werknemer, bewoner). De expositie op haar
beurt is weer afhankelijk van:
- Het gebruikte isolatiemateriaal
- De constructie van bestaande woningen
- De uitvoering van de isolatie werkzaamheden
Hieronder gaan wij nader op deze punten in.
Het gebruikte isolatiemateriaal.
Materialen die bekend staan om hun mogelijke schadelijke effecten op de gezondheid dreigen in het
kader van het Woonakkoord 2013 op grote schaal te gaan worden toegepast: steenwol, glaswol en
polyurethaan schuim. In de internationale literatuur is uitvoerig gepubliceerd over de schadelijke
effecten voor de gezondheid van deze stoffen, of hun componenten (zie bijlage).
Bij glas- en steenwol staan huid- en longafwijkingen op de voorgrond. Inademing van deze vezels
kan leiden tot longfibrose, een chronische niet te genezen aandoening die gepaard gaat met
ademnood. Polyurethaan schuim geeft vooral klachten van bovenste luchtwegen, ogen en huid. Het
kan leiden tot sensibilisatie en astma aanvallen.
De constructie van bestaande woningen.
Veel vloeren en muren van bestaande woningen vertonen kieren, leiding doorgangen en zijn soms
poreus. Hierdoor kan isolatie materiaal de leefruimten binnendringen en gezondheidseffecten
veroorzaken bij de bewoners. Deze factoren moeten eerst in kaart worden gebracht voordat isolatie
wordt uitgevoerd (zie ook paragraaf uitvoering). Ook is het van de constructie van de woning
afhankelijk of en zo ja, welk materiaal voor isolatie kan worden gebruikt.
De uitvoering van de isolatie werkzaamheden.
Voor toepassing van de genoemde materialen bestaan in meer of mindere mate voorschriften om de
schadelijke effecten zoveel mogelijk terug te dringen. De praktijk leert echter dat deze
voorschriften lang niet altijd worden opgevolgd, vaak ook omdat ze niet bekend zijn bij de
gebruikers.
De individuele gevoeligheid voor het schadelijke effect.
Niet ieder mens loopt in dezelfde mate schade aan de gezondheid op bij blootstelling aan deze
stoffen. Leeftijd en genetische factoren kunnen een belangrijke rol spelen. Deze effecten spelen
zowel bij de werknemers die de isolatie uitvoeren, als ook bij de bewoners/gebruikers.
Wanneer u als overheid op grote schaal na-isolatie wilt stimuleren in het kader van het
Woonakkoord 2013 adviseren we u uitvoerders en bewoners een objectieve voorlichting te geven
over de nadelige effecten die een dergelijk stimuleringsprogramma met zich mee kan brengen.
Ondergetekenden zijn bereid om met u in gesprek te gaan ten einde te bezien op welke wijze wij u
in uw besluitvorming en informatievoorziening kunnen ondersteunen.
Professionals maken zich zorgen over een beleidsmaatregel
Wij zijn benieuwd naar uw reactie.
Met vriendelijke groet,
Prof. dr. Aalt Bast, hoofd vakgroep toxicologie Faculty of Health Medicine and Life Sciences (FHML),
Universiteit Maastricht (UM)
Prof dr. Paul Borm, toxicoloog en lector Life Sciences bij Zuyd Hogeschool, Heerlen
Prof. dr. Marjolein Drent, longarts, hoofd ild care team Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede, hoogleraar
ild, vakgroep Toxicologie FHML, UM, Maastricht
Prof. dr. Jan C. Grutters, longarts, centrum interstitiële longziekten (cIL) St Antonius Ziekenhuis,
Nieuwegein, hoogleraar ild UMC Utrecht
Michael Rutgers, M.Sc., algemeen directeur Longfonds
Dr. Atie Verschoor, chemicus, Expertise Centre Environmental Medicine (ECEMed), Topklinisch
Expertise Centrum STZ, ziekenhuis Rijnstate Arnhem.
Dr. Louis Verschoor, internist, Expertise Centre Environmental Medicine (ECEMed), Topklinisch
Expertise Centrum STZ, ziekenhuis Rijnstate Arnhem.
Prof. dr. Sjoerd Sc. Wagenaar, emeritus hoogleraar pathologie
Correspondentieadres:
Dr. Eduard R. Soudijn, secretaris ild care foundation (http://www.ildcare.eu" onclick="window.open(this.href);return false;)
Postbus 18
6720 AA Bennekom
Professionals maken zich zorgen over een beleidsmaatregel
Bijlage
Steen- en glaswol
Steen- en glaswol bestaan uit vezels die bij inademing aanleiding geven tot stapeling in het lichaam,
een onomkeerbaar proces. Deze stoffen eenmaal in de long terecht gekomen, kunnen er nooit meer
uit en fungeren als stoorzender. Chronische longklachten, waaronder astma en longfibrose kunnen
het gevolg zijn. Het laatste ziektebeeld leidt tot ernstige invaliditeit, waarvoor op dit moment geen
adequate medicamenteuze behandeling is. Irritatie van de huid kan optreden bij verblijf in ruimten
waar deze vezels voorkomen en/of het onbeschermd werken met deze materialen.
Literatuurlijst steen- en glaswol
• Brown RC, Bellmann B, Muhle H, Davis JM, Maxim LD. Survey of the biological effects of refractory ceramic
fibres: overload and its possible consequences. Ann Occup Hyg 2005; 49: 295-307.
• Drent M, Bomans PHH, van Suylen RJ, Lamers RJS, Bast A, Wagenaar SjSc, Wouters EFM. Association of manmade
mineral fibre exposure and sarcoidlike granulomasis. Respir Med 2000; 94: 815-20.
• Drent M, Kessels BLJ, Bomans PHH, Wagenaar SjSc, Henderson RF. Sarcoidlike lung granulomatosis induced
by glass fibre exposure. Sarcoidosis Vasc Diffuse Lung Dis 2000;17:86-87.
• Hesterberg TW, Miiller WC, Thevenaz P, Anderson R. Chronic inhalation studies of man-made vitreous
fibres: characterization of fibres in the exposure aerosol and lungs. Ann Occup Hyg 1995; 39: 637-53.
• Johnson NF, Wagner JC. A study by electron microscopy of the effects of chrysotile and man-made mineral
fibres on rat lungs. IARC Sci Publ 1980; 30: 293-303.
• Simonato L, Fletcher AC, Cherrie J, et al. Updating lung cancer mortality among a cohort of man-made
mineral fibre production workers in seven European countries. Cancer Lett 1986; 30:189-200.
• Tulinska J, Jahnova E, Dusinska M, et al. Immunomodulatory effects of mineral fibres in occupationally
exposed workers. Mutat Res 2004 3; 553: 111-24.
• Yamaya M, Nakayama K, Hosoda M, Yana M, Sasak H. A rockwool fibre worker with lung fibrosis. Lancet
2000; 355: 1723-1724.
• Weil H, Hughes JM, Hammad YY, Glindmeyer HW III, Sharon G, Jones RN. Respiratory health in workers
exposed to man-made vitreous fibers. Am Rev Respir Dis 1983; 128: 104–12.
Polyurethaan schuim (PUR)
Bij het isoleren met polyurethaan schuim wordt een mengsel van stoffen isocyanaten (vaak MDI),
polyolen en neurotoxische stoffen als blaasgas in de spouw of tegen het plafond van de kruipruimte
gespoten. Dat het hier toxische stoffen betreft, is al meer dan 35 jaar bekend. MDI heeft een
grenswaarde van 0,05 mg/m3 (NIOSH). Dit betekent dat in een woning met een woonkamer van 5 bij
7 meter en een plafond hoogte van 3 meter (inhoud 105 m3 ) maar 5 mg MDI nodig is om de
grenswaarde te bereiken. Bedenk hierbij dat bij isolatie van spouw of kruipruimte vele kilo’s MDI
worden gebruikt. Vaak zijn de bewoners tijdens de werkzaamheden in huis en niet gewaarschuwd
voor de schadelijke effecten. De gezondheidseffecten betreffen veel orgaan systemen: luchtwegen,
ogen, huid en maagdarmstelsel. Sensibilisatie treedt vooral via de huid op en leidt tot steeds
heftiger reacties bij steeds lagere bloostelling.
Literatuurlijst polyurethaan schuim
• Budnik LT, Preisser AM, Permentier et al. Is specific IgE antibody analysis feasible for the diagnosis of
methylenediphenyl diisocyanate-induced occupational asthma? Int Arch Occup Environ Health 2013; 86:
417-30.
• Diar Bakerly N, Moore VC, Vellore AD et al. Fifteen-year trends in occupational asthma: data from the
Shield surveillance scheme. Occup Med 2008; 58:169-74.
• EPA (Environmental Protection Agency, USA). Exposure protential SPF
epa.gov/dfe/pubs/projects/spf/exposurepotential.html
• Karol MH, Hauth BA, Riley EJ et al. Dermal contact with toluene diisocyanate (TDI) produces respiratory
tract hypersensitivityin guinea pigs. Toxicol Appl Pharmacol 1980; 53:260-70.
• Maestrelli P, Boschetto P, Fabbri LM et al. Mechanisms of occupational asthma. J Allergy Clin Immunol
2009; 123; 531-42.
• NIOSH The National Institute for Occupational Safety and Health. Preventing Asthma and Death from MDI*
Exposure During Spray-on Truck Bed Liner and Related Applications. Website NIOSH
• Pronk A. Isocyanate exposure and respiratory health effects in the spray painting industry. Proefschrift
2007, IRAS, Universiteit Utrecht.
• Tsuang W, Huang TYC. Astma induced by exposure to Spray Polyurethane Foam Insulation in a Residential
Home. JOEM, 2012; 54: 272-273.
• Vanderplas O, Malo JL, Dugas M et al. Hypersensitivity pneumonitis like reaction among workers exposed to
diphenylmethane diisocyanate, (MDI). Am Rev Res Dis 1993: 47: 338–346.
• WHO Concise International Chemical Assessment Document 27. Diphenylmethane diisocyanate (MDI).
Geneva 2000
• Wisnewski AV, Jones M. Pro/con debate: is occupational asthma induced by isocyanates an immunoglobulin
E-mediated disease? Clin Exp Allergy 2010; 40: 152-162.
Re: na-isoleren van spouwmuren
EPS parels kunnen niet samendrukken, noch verzakken. Ga eens op een hoopje wiol zitten en op een hoopje parels. Wat denk je?Zwiertje schreef:Dit wordt inderdaad gezegd, maar het is in verschillende studies nog nooit vastgesteld.Brugse Leeuw schreef:Die wolsoorten zouden met de jaren eerder kunnen doorzakken dan de parels.
Men heeft alleen 'verzakkingen' gevonden bij losse (dus niet verlijmde) parels of korrels. In een zeldzaam geval ook bij zeer slecht verlijmde parels.
Ik denk dat dit idee eerder voortkomt omdat men er van uit gaat dat die wol erg samendrukbaar is, en dat al het gewicht van die wol op elkaar drukt. Dit wol wordt echter onder hoge drukt ingeblazen, en zit in die spouw met een behoorlijke densiteit, en wordt als het ware 'opgespannen' tussen de muren. De wol van boven drukt echt niet op de wol beneden.
Re: na-isoleren van spouwmuren
Een hoopje parels zal enkel mogelijk zijn als je ze verlijmt, en dat zou nu net de "zwakke" schakel zijn.bala schreef:EPS parels kunnen niet samendrukken, noch verzakken. Ga eens op een hoopje wiol zitten en op een hoopje parels. Wat denk je?
Re: na-isoleren van spouwmuren
1 - Er gaat niets of niemand die wol gaan zitten in je spouwbala schreef:EPS parels kunnen niet samendrukken, noch verzakken. Ga eens op een hoopje wiol zitten en op een hoopje parels. Wat denk je?

2 - de parels worden niet samengedrukt, maar 'verdwijnen' indien de verlijming niet goed is. Er zijn voorbeelden waarbij de hele spouw leeg was na enkele jaren.
Pluimers spuit nog steeds PUR en PUR wordt nog steeds op grote schaal gebruikt, ook buiten België. Dus weet blijkbaar niet 'iedereen' dat PUR slecht is.bala schreef:Het was hetzelfde met PUR. Terwijl de hele wereld het verboden had, bleef men in België lustig PUR spuiten.
Nu zijn Pluimers en alle ander PUR spuiters overgeschakeld, want iedereen weet ondertussen dat PUR geen goed product is.
Men is helemaal niet van mening dat glaswol moet verboden worden. Het enige wat ik lees is dat de gezondheidsrisico's mogelijk onderschat worden. Wie ben ik om dat tegen te spreken.bala schreef:maar als men in Nederland van mening is dat glaswol moet verboden worden, dan moeten ze hier ook eens nadenken.
Mijn punt is: er zijn elke dag nieuwe 'verontrustende' artikels over mogelijke invloed van deze of gene stoffen op je gezondheid. Ik wil daar niet blind voor zijn, maar je moet je ook niet laten meeslepen met elk nieuw "inzicht". De invloed van minerale wol op de gezondheid is al uitgebreid onderzocht, en echt flagrante zaken zijn daar niet uitgekomen. Mogelijk is het wel zinvol om bijv. stofmaskers te verplichten voor de plaatsers, of de binnenmuren te controleren op kieren vooraleer te isoleren.
In EPS zit giftig styreen en bepaalde brandremmers waarvan men ook nog niet helemaal goed weet wat ze doen op lange termijn. Kun je dat risico dan wel nemen?

Nogmaals: dit is geen pleidooi voor glaswol en tegen EPS. Je moet voor- en nadelen van beiden kunnen zien.
Re: na-isoleren van spouwmuren
Floris schreef:Een hoopje parels zal enkel mogelijk zijn als je ze verlijmt, en dat zou nu net de "zwakke" schakel zijn.bala schreef:EPS parels kunnen niet samendrukken, noch verzakken. Ga eens op een hoopje wiol zitten en op een hoopje parels. Wat denk je?
Laat me 1 artikel zien waar dit beweert wordt door experten.
Lees de studies van de unief Gent.
Re: na-isoleren van spouwmuren
studie van RUG: http://www.google.be/url?sa=t&rct=j&q=& ... ms&cad=rja" onclick="window.open(this.href);return false;
zie p34
p51 - 5.2.2.3.2
p79
Nogmaals: dit is geen pleidooi tegen EPS. Ik wil enkel aantonen dat het niet per definitie zonder problemen is.
zie p34
p51 - 5.2.2.3.2
p79
Nogmaals: dit is geen pleidooi tegen EPS. Ik wil enkel aantonen dat het niet per definitie zonder problemen is.
Re: na-isoleren van spouwmuren
ALLO VERLEDEN JAAR MIJN MUREN LATEN ISOLEREN VIA DE FIRMA MURISOTEC UIT BILSEN MET ECO-PARELS
OOK VERTELD VAN DE PREMIE VAN EANDIS .HAD DE FIRMA 3 MAAL GESCHREVEN VOOR DE PREMIE MAAR MOEST EEN VERKLARING VAN OVEREENKOMSTIGHEID MET STS 71-1 .DEZE FIRMA KAN OF WIL DIT NIET GEVEN??? U MOET U EERST GOED INFORMEREN VOOR DAT U MET DEZE FIRMA IN LAAT .BINNENKORT GA IK NAAR BILZEN OF DEZE PREIMIE NOG KAN BEKOMEN .EERST ALLES GOED NAKIJKEN EN DAN TEKENEN . GTRS UIT ROOSDAAL
OOK VERTELD VAN DE PREMIE VAN EANDIS .HAD DE FIRMA 3 MAAL GESCHREVEN VOOR DE PREMIE MAAR MOEST EEN VERKLARING VAN OVEREENKOMSTIGHEID MET STS 71-1 .DEZE FIRMA KAN OF WIL DIT NIET GEVEN??? U MOET U EERST GOED INFORMEREN VOOR DAT U MET DEZE FIRMA IN LAAT .BINNENKORT GA IK NAAR BILZEN OF DEZE PREIMIE NOG KAN BEKOMEN .EERST ALLES GOED NAKIJKEN EN DAN TEKENEN . GTRS UIT ROOSDAAL

Re: na-isoleren van spouwmuren
ik heb die folder eens van naderbij bestudeerd, en was verbaasd over de wel heel gekleurde informatie.bala schreef: Bekijk dit eens http://users.telenet.be/samenaankoop/B4 ... oleren.pdf
De 'Stichting Verstandig Isoleren' blijkt een schimmige organisatie te zijn, met deze brochure als enig wapenfeit. De informatie is op zijn minst eenzijdig. Wellicht is het gewoon uitgegeven door belanghebbenden.
Enig lid en oprichter (!) weigert elke commentaar, laat staan te zeggen wie hem betaald heeft

Dit is niet alleen mijn gedacht:
http://www.brandveilig.com/onderwerpen/ ... dend-27706" onclick="window.open(this.href);return false;
http://www.google.be/url?sa=t&rct=j&q=& ... jQ&cad=rja" onclick="window.open(this.href);return false;